Bộ luật lao động 2012 đã chính thức công nhận giúp việc gia
đình là một nghề, gia đình thuê người giúp việc được coi là người sử dụng lao
động. Do đó, việc thuê và sử dụng lao động phải tuân thủ Bộ luật lao động 2012,
như ký hợp đồng lao động; bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội; đăng ký hợp đồng;
thời giờ làm việc thời giờ nghỉ ngơi….. Nếu không tuân thủ có thể bị xử phạt
theo Nghị định 95/2013/NĐ-CP.
Bạn nên lưu ý một số qui định khi soạn thảo, ký kết hợp đồng với
người giúp việc:
A. Theo
quy định tại Điều 179, Bộ luật Lao động 2012:
1. Lao động - người giúp việc gia đình - là người lao động
làm thường xuyên các công việc trong gia đình của một hoặc nhiều hộ gia đình.
Các công việc trong gia đình bao gồm công việc nội trợ, quản gia, chăm sóc trẻ,
chăm sóc người bệnh, chăm sóc người già, lái xe, làm vườn và các công việc khác
cho hộ gia đình nhưng không liên quan đến hoạt động thương mại.
2. Người làm các công việc giúp việc gia đình theo hình thức
KHOÁN VIỆC thì không thuộc đối tượng áp dụng của qui định lao động giúp việc
gia đình.
B. Theo
qui định Điều 180, Bộ luật Lao động 2012 -
Hợp đồng lao động đối với lao động là người giúp việc gia đình:
1. Người sử dụng lao động phải ký kết hợp đồng lao động bằng
văn bản với người giúp việc gia đình.
2. Thời hạn của hợp đồng lao động đối với lao động là người
giúp việc gia đình do hai bên thoả thuận. Một bên có quyền đơn phương chấm dứt
hợp đồng lao động bất kỳ khi nào nhưng phải báo trước 15 ngày.
3. Hai bên thỏa thuận, ghi rõ trong hợp đồng lao động về
hình thức trả lương, kỳ hạn trả lương, thời giờ làm việc hằng ngày, chỗ ở…..
Theo
đó, mức tiền lương của người giúp việc (bao gồm cả chi phí ăn, ở của người lao
động sống tại gia đình người sử dụng lao động nếu có) do hai bên thỏa thuận
nhưng không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng; trong đó chi phí ăn, ở hàng
tháng của người giúp việc (nếu có) không được vượt 50% mức tiền lương.
người sử dụng lao động
có trách nhiệm chi trả thêm một khoản tiền tương đương với mức đóng bảo hiểm xã
hội bắt buộc, bảo hiểm y tế theo quy định. Đồng thời nếu yêu cầu làm việc thời
gian ngoài hợp đồng lao động, ngày nghỉ lễ, Tết, ngày nghỉ có hưởng lương thì
người sử dụng lao động cũng phải trả tiền làm thêm ngoài giờ theo quy định tại
Điều 97 Bộ luật Lao động 2012.
Trong
trường hợp người giúp việc làm hỏng dụng cụ, thiết bị hoặc làm mất tài sản thì
người sử dụng lao động có quyền khấu trừ tiền lương. Tuy nhiên, với người không
sống cùng chủ thì mức khấu trừ không quá 30% mức tiền lương hàng tháng. Với người
giúp việc sống cùng người sử dụng lao động thì mức khấu trừ không quá 60% mức
lương còn lại sau khi trừ đi chi phí ăn, ở hàng tháng nếu có.
Nghị
định này cũng quy định về thời gian làm việc, thời gian nghỉ ngơi với người
chưa thành niên... Chẳng hạn, người giúp việc phải được nghỉ mỗi ngày ít nhất 8
giờ, trong đó có 6 giờ nghỉ liên tục; mỗi năm được nghỉ 12 ngày hưởng nguyên
lương nếu làm việc đủ 12 tháng.
Bên
cạnh đó, người giúp việc phải báo trước 15 ngày khi đơn phương chấm dứt hợp đồng
lao động. Một số trường hợp cá biệt như ốm đau, tai nạn, không được trả lương
đúng kỳ hạn thì có thể báo trước 3 ngày hoặc thậm chí không phải báo trong một
số trường hợp đặc biệt.
C. Nghĩa
vụ của các bên theo quy định tại Điều 181, Điều 182, Điều 183, Bộ luật Lao động
2012:
1. Nghĩa vụ của người sử dụng lao động:
- Thực hiện đầy đủ thỏa thuận đã giao kết trong hợp đồng lao
động.
- Trả cho người giúp việc gia đình khoản tiền bảo hiểm xã
hội, bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật để người lao động tự lo bảo
hiểm.
- Tôn trọng danh dự, nhân phẩm của người giúp việc gia đình.
- Bố trí chỗ ăn, ở sạch sẽ, hợp vệ sinh cho người giúp việc
gia đình, nếu có thỏa thuận.
- Tạo cơ hội cho người giúp việc gia đình được tham gia học
văn hóa, học nghề.
- Trả tiền tàu xe đi đường khi người giúp việc gia đình thôi
việc về nơi cư trú, trừ trường hợp người giúp việc gia đình chấm dứt hợp đồng
lao động trước thời hạn.
- Thông báo cho UBND xã/phường/thị trấn biết việc sử dụng
lao động giúp việc gia đình theo Khoản 4 Điều 5 Nghị định số 27/2014/NĐ-CP.
2. Nghĩa vụ của lao động là người giúp việc gia đình:
- Thực hiện đầy đủ thỏa thuận mà hai bên đã ký kết trong hợp
đồng lao động.
- Phải bồi thường theo thỏa thuận hoặc theo quy định của
pháp luật nếu làm hỏng, mất tài sản của người sử dụng lao động.
- Thông báo kịp thời với người sử dụng lao động về những khả
năng, nguy cơ gây tai nạn, đe dọa an toàn, sức khỏe, tính mạng, tài sản của gia
đình người sử dụng lao động và bản thân.
- Tố cáo với cơ quan có thẩm quyền nếu người sử dụng lao
động có hành vi ngược đãi, quấy rối tình dục, cưỡng bức lao động hoặc có những
hành vi khác vi phạm pháp luật.
3. Những hành vi bị nghiêm cấm đối với người sử dụng lao
động:
- Ngược đãi, quấy rối tình dục, cưỡng bức lao động, dùng vũ
lực đối với lao động là người giúp việc gia đình.
- Giao việc cho người giúp việc gia đình không theo hợp đồng
lao động.
- Giữ giấy tờ tùy thân của người lao động.
Trên đây là một số lưu ý khi soạn
thảo, ký kết soạn hợp đồng với người giúp việc gia đình. Tìm
hiểu chi tiết hơn tại Nghị định số 27/2014/NĐ-CP của Chính phủ ngày 07/04/2014
Quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về lao động là người
giúp việc gia đình.
Thực tế quan hệ này khá phức tạp, hợp đồng thuộc loại đặc
thù đòi hỏi phải hiểu biết chuyên sâu thì mới hạn chế tranh chấp hoặc bị xử lý vi
phạm hành chính do ký thỏa thuận không tuân thủ pháp luật. Anh chị có thể tham
khảo mẫu và cách thức sử dụng Hợp đồng thuê giúp việc gia đình trên website www.tracuuvanban.com
hoặc nhờ chuyên gia tư vấn.
Chúc thành công.